Systemisch werk uitgelicht 8 - dynamiek: parentificatie

In deze dynamiek voelt iemand zich verheven boven iemand die in rangorde hoger staat. Daarmee wordt niet voldaan aan het respecteren van de feitelijke rangorde (ouder wordt kind en kind wordt ouder, medewerker stelt zich op de positie van leidinggevende en de leidinggevende komt ten onrechte op de positie van de medewerker te staan).

In een familie is dit het geval als een kind zich verheven voelt boven de ouders. Meestal ontstaat dat als het kind geen gelukkige jeugd heeft gehad (geen kind heeft mogen zijn, redder van de ouders is geweest of meer opleiding heeft genoten dan de ouders). Het kind stelt dan impliciet of expliciet de ouders verantwoordelijk voor het "ongelukkig zijn".

In een organisatie treedt deze dynamiek op tussen managers en medewerkers. Een medewerker voelt zich verheven boven de manager bijvoorbeeld omdat hij een specialist op een bepaald vakgebied is. In dat geval is het natuurlijk ook zo dat de medewerker op de inhoud/kennis "hoger" in rang is dan de leidinggevende, maar niet als het gaat om het leidinggeven en de feitelijke positie in de organisatie. Er worden dan dingen door elkaar gehaald.

Parentificiering wordt zichtbaar in een opstelling doordat degene lager in de rangorde:
- een minachtende blik toont naar de ouder of de manager
- de ander (ouder of manager) niet aan wil kijken (extreem wegkijkt)
- zich in woorden boven de ander plaatst

De orde kan hersteld worden door het kind de uitspraak te laten doen: jij bent ouder/vader/moeder en ik ben het kind/de zoon/de dochter. Bij een medewerker zal te tekst zijn: jij bent de leidinggevende en ik de medewerker.
Soms is het nodig om degene lager in rang te laten buigen voor degene hoger in rang.

Als een kind of medewerker hiertoe niet in staat is, dan is het mogelijk dat de ouder of leidinggevende ook daadwerkelijk er niet voor de ander kon zijn. Op dat moment is het meer op zijn plaats om de ouder of leidinggevende eerst uit te laten spreken “ik kon er niet voor je zijn en dat spijt me”.

Als de bovengenoemde uitspraken niet "werken" (geen rust brengen) dan kan het zijn dat deze dynamiek al vele generaties lang overgedragen wordt. Dan is het nodig om achter de ouder of leidinggevende respectievelijk diens ouders of eerdere leidinggevende(n) te plaatsen, wellicht tot 4 of 5 generaties terug.
Vaak lukt het het kind of de medewerker dan wel om de "hogere" in rang te achten.
Wordt vervolgd!